Pieter Jongens
Pieter Jongens

M Pieter Jongens 3.5.1

(PieterJongens)
 3.5.1


  • Geboren 11 maart 1849 - Assendelft
  • Overleden 19 november 1918 - IJmuiden,leeftijd bij overlijden: 69 jaar oud
  • Begraven circa 23 november 1918 - Westerbegraafplaats
  • Broodbakker
1 afbeelding beschikbaar 1 afbeelding beschikbaar

 Ouders

 Relaties, kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen

 Broers en zusters

 Notities

Aantekeningen

Assendelft, 11 maart 1849. In een woning aan de Algemene Weg heerst al vroeg een sfeer van verwachtingsvolle spanning. Voor Duifje van 't Veer en Cornelis Jongens nadert het moment waarop hun eersteling geboren zal worden. Om negen uur is het zover en wordt met veel vreugde een zoon begroet. Omtrent de naamgeving wijst de traditie uit dat het kind naar zijn grootvader van vaders kant moet worden genoemd. Als Cornelis zich daags na de geboorte naar het gemeentehuis begeeft, geschiedt de inschrijving dus onder de naam "Pieter".

Na de schooljaren is de beroepskeuze een kwestie van vanzelfsprekendheid. Vader is broodbakker en de zoon wordt dat dus ook. Overigens lijkt rusteloosheid een kenmerk van zijn bestaan te gaan worden. Leed en tegenslagen blijven hem daarbij niet bespaard, zoals uit het onderstaande zal blijken.

Pieter leert het vak bij de broodbakker Jongejans te Assendelft. Volgende plaatsen van vestiging zijn Wormer, Krommenie, Zaandijk en Beverwijk. In maart 1866 keert de dan zeventienjarige knaap terug naar Wormer. Begin november 1869 wordt dat dorp ingeruild voor Heiloo, maar hier duurt het verblijf niet veel langer dan drie weken. De stad Alkmaar lijkt betere perspectieven te bieden. Het tijdstip van vestiging aldaar is 30 november 1869. Pieter heeft een betrekking aanvaard bij bakker Van der Veen aan het Fnidsen.

Er komt een meisje op zijn weg, Magdalena Dubbelt geheten. Zij is zeven jaar ouder, woonde in Heiloo, maar ging een jaar eerder dan Pieter naar Alkmaar. Al een kleine maand na zijn komst in de kaasstad wordt daar op tweede kerstdag 1869 het huwelijk voltrokken.

Twee jaar na de trouwdatum komt er een eerste kind. Van een blijde gebeurtenis zal echter niet mogen worden gesproken, want de ambtenaar van de burgerlijke stand noteert dat op 3 januari 1871 een levenloos zoontje is geboren.

Na deze teleurstelling verstrijkt een jaar. Het is 31 december 1872 en opnieuw wordt een bezoek aan het stadhuis gebracht. Verdriet en vreugde gaan ditmaal samen. De aangifte betreft allereerst wederom een levenloos, maar direct hierna wordt een tweede akte opgemaakt. Deze vermeldt de geboorte van een zoon die de namen Simon Cornelis krijgt. De moeder is dus bevallen van een tweeling.

Met de gezondheid van Magdalena en haar zoontje blijkt het niet goed te gaan. Op 3 februari 1873 komt zij te overlijden, doch ook de toestand van het kind is zeer zorgwekkend. Elf dagen later volgt Simon Cornelis zijn moeder in het graf, slechts zeven weken oud.

Na dit moeilijk te verwerken verdriet wil Pieter niet langer in Alkmaar blijven en besluit elders een nieuw leven te beginnen. Hij kan terecht bij een bakker in Loenen aan de Vecht, welk dorp een flink eind van zijn woonplaats af ligt. De datum van verhuizing is 7 juli 1873.

Dit lieflijke plaatsje huisvestte sinds 1834 een familie Van Brink. De kerkelijke signatuur is Nederlands Hervormd, evenals die van Pieter. Mogelijkerwijs ontstaat in dat kader een vorm van contact. De uitverkorene heet Johanna Maria van Brink, geboren te Loenen op 10 januari 1849 en naaister van beroep.

Pieter en Johanna Maria trouwen er op 12 mei 1876. De bruid en bruidegom zijn elk 27 jaar. Nog dezelfde dag trekken zij in een tevoren gehuurde bakkerij te Naarden en beginnen aldus een zelfstandig bestaan. Het betreffende pand, in die tijd behalve de bakkerij een woning en winkel bevattende, vinden we nu op het adres Bussummerstraat 18, hoek Wijdesteeg. Aan de achterkant staat een grote schuur, waar de takkenbossen werden opgeslagen die de oven op temperatuur moesten brengen. Op deze locatie zijn geboren de zonen Cornelis Johannes en Jan, respectievelijk 23 mei 1877 en 8 september 1878.

Wij mogen niet verwachten dat Pieter met zijn ongedurige aard lang op genoemd adres zal blijven. Omstreeks 1880 verhuist het gezin naar een bakkerij aan de toenmalige Vrouwenstraat, tegenwoordig Cattenhagestraat geheten. Dit is de hoofdstraat van het stadje en bood misschien wat meer kans op klandizie, ook omdat hier halteplaatsen van de stoomtram waren. Wij vinden het betreffende pand op het huisnummer 17. De zoon Pieter ziet er het levenslicht, 8 september 1882.

De onvoldoende zakelijke instelling van Pieter en zijn vrouw wordt hen noodlottig. De schulden lopen zodanig op dat een faillissement onontkoombaar is. Enige door familie van Johanna Maria verleende geldelijke steun mag niet baten. Deze ongunstige gang van zaken maakt een langer verblijf in Naarden onmogelijk. Op 11 maart 1884 is er zelfs sprake van een overhaast vertrek. Het gezin wijkt uit naar Amsterdam, maar nog binnen enkele weken wordt een woning betrokken aan de Voorhaven te Edam. Het is wel duidelijk dat Pieter in die plaats steun zoekt bij zijn broer Jan. Deze heeft er een bakkersbedrijfje aan het Oorgat en weet dat beter op gang te houden dan Pieter zijn bakkerij in Naarden.

In het familieberaad wordt nagegaan of ergens anders een kans is opnieuw te beginnen. De aandacht gaat uit naar een te huur staande bakkerij op het adres Grootestraat 47 te Nijmegen. De datum van vestiging is 19 juli 1884. Het tijdelijke verblijf in Edam duurde dus slechts vier weken. Hoewel het betreffende pand in Nijmegen niet meer bestaat, hebben wij nog wel een afbeelding ervan kunnen achterhalen.

Ook in Nijmegen vindt Pieter geen rust. Na bijna vier jaar houdt hij het er voor gezien. Op 21 maart 1888 verhuist hij met zijn gezin naar Koog aan de Zaan, waar een woning wordt betrokken aan het Hellingpad. Zijn vrouw is inmiddels in verwachting van een vierde kind en dat wordt hier geboren op 2 augustus 1888. Het krijgt de voornamen van zijn oom Gerrit Willem van Brink. Later zal deze zoon diens beroep volgen en dus ook onderwijzer worden.

De verblijfsduur aan het Hellingpad is twee jaren. Op 10 maart 1890 trek het gezin naar Zaandam. Sinds zijn vertrek uit Nijmegen is Pieter weer gewoon bakkersknecht. De herhaalde verwisseling van werkgever brengt steeds een verhuizing met zich mee. Gedurende zestien maanden woont Pieter in de stad aan de Zaan, maar zijn eindbestemming zal nu spoedig in zicht komen.

Op zeker ogenblik heeft de aan de Prins Hendrikstraat te IJmuiden gevestigde bakker Bais een ervaren vakman nodig. Pieter Jongens biedt zich aan en wordt in dienst genomen. Opnieuw volgt een verhuizing, ditmaal dus van Zaandam naar IJmuiden. Het huis waar het gezin gaat wonen staat in een zeer eenvoudige buurt, genaamd "De Heide", zich bevindend in IJmuiden-Oost. Dit wijkje was gebouwd ten behoeve van de zogenaamde "polderjongens", die betrokken waren bij de aanleg van het Noordzeekanaal. Het tijdstip van overkomst uit Zaandam naar dit schamele "Velseroord" is 8 juli 1891. Het verblijf in Zaandam besloeg derhalve ruim een jaar.Wat de leiding van de bakkerij betreft steunt Bais na enige tijd geheel op onze Pieter. Als de bovenwoning is vrijgekomen mag hij er met zijn gezin gaan wonen. Dit wordt zijn laatste plek van huisvesting. De bakkerij drijft in feite op de inzet van Pieter. De werkgever Bais waardeert hem zodanig dat hij een nieuw ameublement ten geschenke krijgt bij zijn veertigjarig huwelijk, op 12 mei 1916, het jaar waarin tevens het 25-jarig dienstverband bij Bais wordt herdacht.

In 1918 woedt een epidemische ziekte, naar het land van herkomst "Spaanse griep" geheten. Wereldwijd vallen er miljoenen slachtoffers. Tot hen behoort ook de bij Pieter en zijn vrouw inwonende schoonzuster Eliza Jacoba van Brink. Zij overlijdt 1 november 1918 en negen dagen later ondergaat Pieter Jongens hetzelfde lot. Op de Westerbegraafplaats te IJmuiden staat een grafsteen met hun beider namen. De echtgenote Johanna Maria Jongens - Van Brink blijft alleen achter. Een inkomen is er nu niet meer, zodat het voor de weduwe onmogelijk wordt op het bovenhuis te blijven wonen. De vier zonen plegen overleg en dat leidt ertoe dat moeder wordt opgenomen bij de zoon Pieter en diens vrouw Aagje Schipper, in hun woning aan de Pieter Kiesstraat te Haarlem. Naar het gebruik van die tijd gaat zij in het zwart gekleed en draagt bij het naar buiten gaan een bijbehorend "kapothoedje". In dat zwarte gewaad zie ik haar nog voor mij, in mijn herinnering als vierjarig jongetje. Zij zit bij de warme kachel, maar begeeft zich op een bepaald moment naar buiten. Blijkbaar heeft dat geleid tot het oplopen van een longontsteking en komt Johanna Maria zwaar ziek op bed te liggen. De vier zonen zitten om de tafel in de huis-kamer ernstig gestemd het verscheiden van hun moeder af te wachten. Er wordt een schoteltje met gepelde druiven bij haar in de naastgelegen slaapkamer binnen gebracht. Daar vindt het definitieve afscheid plaats, 3 oktober 1919, 's namiddags zes uur.

Johanna Maria Jongens - Van Brink is 70 jaar geworden. Ik zie nog voor mij hoe zij in haar woning te IJmuiden een op de zwarte schoorsteenmantel staand roodachtig blikken trommeltje pakt, het opent en mij aanbiedt er een snoepje uit te nemen. Het is merkwaardig hoe een dergelijk schijnbaar onbetekenend gebaar in je geheugen kan achterblijven.

De bij dit levensverhaal geplaatste foto toont de broodbakker Pieter Jongens 3.5.1 in zijn nog niet vernieuwde leunstoel. Dit portret dateert uit omstreeks 1912 en is gemaakt door de neef Gerrit Willem van Brink, destijds een ambitieuze amateurfotograaf.

 Bronnen

  • Persoon: Pieter Jongens 3.5.21
  • Geboorte: Akte 28
  • Huwelijk 1: Akte 115
  • Gezin 2: Aktenummer 5
  • Overlijden: Akte 354

  Foto's en archief documenten

{{ media.title }}

{{ mediasCtrl.getTitle(media, true) }}
{{ media.date_translated }}

 Overzicht van de stamboom

Pieter Cornelis 2.0.7 Jongens 1742-1821 Trijntje Douwes Bakker 1747-1811 Klaas Willemszn Vas 1747-1818 Marritje Maartje, Marijtje Boelhouwer 1755-1826 Pieter Gerritsz van 't Veer 1755-1844 Maartje Jans Koomen 1770-1806 Maarten de Vries 1761-1836 Duijfje Klaasd Hos 1773-1818
|
8
 |
9
 |
10
 |
11
 |
12
 |
13
 |
14
 |
15



 


 


 


| | | |
Pieter 2.0.18 Jongens 1783-1867 Trijntje Vas 1787-1854 Jan Pieterz van 't Veer 1798-1856 Kaatje de Vries 1803-1892
|
4
 |
5
 |
6
 |
7



 


| |
Cornelis 3.0.6 Jongens 1819-1895 Duifje van 't Veer 1824-1902
|
2
 |
3



|
Pieter 3.5.1 Jongens 1849-1918