Frederik Willem I van PRUISEN
Frederik Willem I van PRUISEN

M Frederik Willem I van PRUISEN de Grote Keurvorst

(Frederik Willem I Huis Hohenzollern)
(Frederik Willem Ivan PRUISEN)


  • Geboren 16 februari 1620 - Cölln
  • Overleden 9 mei 1688 - Potsdam,leeftijd bij overlijden: 68 jaar oud
  • Keurvorst van Brandenburg en hertog van Pruisen
1 afbeelding beschikbaar 1 afbeelding beschikbaar

 Ouders

 Relaties en kinderen

 Broers en zusters

 Notities

Aantekeningen

Frederik Willem (Duits: Friedrich Wilhelm) (Cölln, 16 februari 1620 – Potsdam, 9 mei 1688) was keurvorst van Brandenburg en hertog van Pruisen - en dus de heerser van Brandenburg-Pruisen - van 1640 tot zijn dood. Frederik Willem was een lid van het Huis Hohenzollern en was in de volksmond gekend als "de Grote Keurvorst" (Duits: Der Große Kurfürst) vanwege zijn militaire en politieke dapperheid. Frederik Willem was een fervent aanhanger van het calvinisme, wat in verband werd gebracht met de opkomende commerciële klasse. Hij zag het belang van handel en promootte het hevig. Zijn slimme binnenlandse hervormingen gaven Pruisen een sterke positie in de post-Westfalen politieke orde van Noord-Centraal-Europa, en legden de fundamenten voor het omvormen van het hertogdom naar een koninkrijk. Dit werd uiteindelijk bereikt door zijn opvolger, Frederik I van Pruisen.

BiografieFrederik Willem was de zoon van keurvorst George Willem en Elisabeth Charlotte van de Palts, dochter van Frederik IV van de Palts. Aangezien Brandenburg geteisterd werd door de verwoestingen door Wallenstein, verbleef hij in de Nederlanden, waar hij tussen 1634-1637 aan de Universiteit van Leiden studeerde. Rond zijn troonsbestijging werd Brandenburg ernstig geteisterd door de Dertigjarige Oorlog (1618–1648). Als reactie hierop voerde hij naar Nederlands voorbeeld hervormingen door: hij centraliseerde het bestuur, hervormde de economie, beperkte de macht van adel en steden en bouwde een efficiënt leger op. Bij de Vrede van Münster (1648) verkreeg hij Achter-Pommeren, Minden, Halberstadt en de voogdij over Maagdenburg.

Frederik Willem stond in de Noordse Oorlog (1655-1660) aanvankelijk aan de zijde van Zweden, maar liep over naar de Pools-keizerlijke partij. De Amsterdamse burgemeester Johan Huydecoper van Maarsseveen (1599-1661) ging in 1655 met een delegatie (oa. met Pieter de Graeff) op bezoek om peetoom te zijn van de vroeg overleden Karel Emil, een bondgenootschap te regelen en een regeling te treffen omtrent een uitstaande schuld. Als pillegift zou Karel Emil elk jaar een kanon krijgen. In de Vrede van Oliva (1660) werd het hertogdom Pruisen geheel onafhankelijk van Polen. In 1666 verkreeg Frederik Willem Gulik en het hertogdom Kleef en spiegelde hij zich aan de kunstzinnige Johan Maurits van Nassau-Siegen, die hij in Nassau-Siegen als stadhouder had benoemd en waarmee hij een intieme band onderhield. Jan Lievens kwam voor twee jaar naar Oranienburg om in het slot decoraties aan te brengen. In 1671 nodigde Frederik Willem vijftig rijke uit Wenen verdreven joden uit om naar Brandenburg te komen en verleende hen handelsvoordelen. Frederik Willem kocht dertien schilderijen van de Amsterdamse kunsthandelaar Gerrit van Uylenburgh. Hij trok de echtheid van de schilderijen in twijfel en stuurde ze weer terug.In de Hollandse Oorlog (1672) steunde hij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tegen Lodewijk XIV. Keizer Leopold I, Spanje en Denemarken sloten zich bij hem aan. Hij ontmoette de keizerlijke troepen onder bevel van Raimondo Montecuccoli bij Halberstadt. Pruisen werd een belangrijke speler in het politieke spel, toen hij de, door Frankrijk gesteunde, Zweden in 1675 bij Fehrbellin versloeg. Met de verovering van Stettin hoopte Frederik Willem een havenstad in zijn bezit te krijgen en daarmee de buitenlandse handel van Brandenburg te bevorderen. Bij de Vrede van Nijmegen moest hij de veroverde gebieden weer aan Zweden afstaan. De schuld van ruim 1,2 miljoen gulden, opgebouwd door zijn vader, werd in 1681 omgezet in de overdracht van de Schenkenschanz. In 1682 startte hij de Brandenburgse Afrikaanse Compagnie. In 1685 werden 15.000 Franse hugenoten naar Pruisen uitgenodigd. Dat was een veel belangrijker impuls voor de economie.

Huwelijken en kinderenFrederik Willem huwde op 7 december 1646 met Louise Henriëtte van Nassau (1627-1667), dochter van Frederik Hendrik van Oranje. Na een aantal miskramen werden uit dit huwelijk zes kinderen geboren, onder wie zijn opvolger Frederik III (1657-1713) en Lodewijk (1666-1687), die huwde met Louisa Charlotte Radziwill (1667-1695).Willem Hendrik (21 mei 1648 - 24 oktober 1649)Karel Emiel, kroonprins van Brandenburg (16 februari 1655 - 7 december 1674)Frederik III (11 juli 1657 - 25 februari 1713), later Frederik I van Pruisen, gehuwd met Elisabeth Henriëtte van Hessen-KasselAmalia (19 november 1664 - 1 februari 1665)Hendrik (19. November 1664 - 26 november 1664)Lodewijk (8 juli 1666 - 8 april 1687), deze trouwde op 7 januari 1681 in Königsberg met prinses Louise Charlotte Radziwill (1667–1695), enige dochter en erfgename van prins Boguslaw Radziwill. Na zijn huwelijk verbleef Lodewijk voor langere tijd te Utrecht.Frederik Willem hertrouwde in 1668 met Dorothea van Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (1636-1689), de weduwe van hertog Christiaan Lodewijk van Brunswijk-Lüneburg. Uit dit huwelijk werden zeven kinderen geboren:Filips Willem (1669-1711), markgraaf van Brandenburg-SchwedtMaria Amalia (1670-1739), gehuwd met Karel, zoon van Gustaaf Adolf van Mecklenburg-Güstrow (-1688) en met Maurits Willem van Saksen-Zeitz (1654-1718)Albrecht (1672-1731), markgraaf van Brandenburg-Schwedt, gehuwd met prinses Maria Dorothea (1684-1743), dochter van hertog Frederik Casimir Kettler van KoerlandKarel (1673-1695), gehuwd met Catharina van Balbiano (-1719)Elisabeth Sophia (1674-1748), gehuwd met Christiaan Ernst van Brandenburg-Bayreuth (1644-1712) en met Ernst Lodewijk I van Saksen-Meiningen (1674-1724)Lodewijk Christiaan (1677-1734).Bron[bewerken]Tussenbroek, G. van (2005) Grachten in Berlijn. Hollandse bouwers in de Gouden Eeuw.

  Foto's en archief documenten

{{ media.title }}

{{ mediasCtrl.getTitle(media, true) }}
{{ media.date_translated }}

 Overzicht van de stamboom

Johan Sigismund van BRANDENBURG 1572-1619 beeld
Anna van PRUISEN 1576-1625
 Frederik IV de Rechtvaardige van WITTELSBACH 1574-1610 beeld
Louise Juliana van NASSAU 1576-1644
||||






||
beeld
George Willem van BRANDENBURG 1595-1640
 Elisabeth Charlotte van de PALTS 1597-1660
||



|
beeld
Frederik Willem I de Grote Keurvorst van PRUISEN 1620-1688